Selamlar Değerli Arkadaşlar,
Öncelikle hepinize, bu bölüme ve genel olarak Siyahserit'e yaptığınız eşsiz katkılar için teşekkür ediyorum. Gerçekten bu projenin startını verirken, bu kadar başarılı yazılar beklediğimi söylesem yalan olur. Anlatım ve bilgi yönündeki üstün kapasitenizi asla sorgulamıyorum. Bu konuda takip ettiğim kadarıyla hepiniz kendi üslubunuzu oturtup, birikiminizi düzgün kullanmaya başlamışsınız.
Lakin sonuçta hiçbirimiz makine değiliz. Bu nedenle hepimizin belirli noktalarda hata payı mevcut. Özellikle yazımla ilgili olan bu hataların sebepleri dikkatsizlik, alışkanlık veya doğrusunu bilmemek olabilir. Bazı arkadaşlarımız, yazılarını yayınlayınca "Eksiğimiz gediğimiz var mı?" tarzında sorular soruyor. Onlara tek tek şu doğru bu yanlış şeklinde izah etmek yerine, Türkçe'mizi en düzgün şekilde kullanmaya yönelik bu başlığı açmayı uygun gördüm. Sık yapıldığını gördüğüm hataları, bilgi dağarcığım dahilinde bu başlık altında zaman zaman düzeltmeye yönelik açıklamalarda bulunacağım.
İlk olarak bazı genel yazım yanlışlarından başlayalım:
De Eki Kullanımı: En çok hata yapılan, buna rağmen aslında uygulaması en kolay olan yazım kuralıdır. "Dahi anlamındaki -de eki ayrı yazılır." Bu kuralı uygulamanın en kolay yolu; -de (veya -da) ekini içinde bulunduğu cümleden deneme amaçlı çıkarmaktır. Eğer cümle anlamını kaybetmiyorsa (mutlaka anlamsız bir hale gelecek diye şart yok, anlamı değişse bile) -de eki ayrı yazılır. Örneğin:
"Senin zamanın da amma değerliymiş."
Buradaki -da ekini kaldırdığımızda;
"Senin zamanın amma değerliymiş."
Eğer kastetmek istediğimiz buysa, -da ekini bir sitem, bir vurgu olarak kullandıysak ayrı yazılır.
Ancak söylemek istediğimiz, herhangi bir şeyin karşımızdakinin bulunduğu dönemde (eskiden mesela) değerli olduğu ise;
"Senin zamanında amma değerliymiş." yazılır. Burada kasten iki anlamı da içeren bir örnek vermek istedim.
Bağlaç Olan ki Ayrı Yazılır: Türkçe'de iki türlü -ki mevcut; biri bağlaç diğeri ise ek. Bunları ayırt etmede kolay yöntemlerden biri, genelde bağlaç olan 'ki' eki fiillerden sonra gelir "yaptın mı ki", "gidelim ki" gibi (bu sonuca ben ulaştım, farklı örnekler olabilir o yüzden genel dedim). Şiir falan yazılmadığı sürece de uyar bu genelde; "Hüzün ki aynası yüzünün" gibi.
Seninki, onunki, bugünkü, dünkü, yerdeki, evdeki gibi durumlarda birleşik yazılır.
Diğer Bilgiler: Bu kısımda bazı genelde yanlış bilinen kelimelerin doğrularını yazayım:
bir çok - birçok
bir kaç - birkaç
herşey - her şey
Ayrıca, İngilizce'ye zıt olarak dilimizde rakamlar arasında virgül kesiri, nokta ise basamakları ayırmaya yarar. Örnekle ifade edelim:
3,145 - Üç virgül yüz kırk beş
3.145 - Üç bin yüz kırk beş
Yabancı sitelerde mesela 54.3MB olarak gördüğünüz bir veri, bizde 54,3 MB olarak (aradaki boşluğa dikkat) geçiyor. Ayrıca Megabyte kısaltılırken MB (büyük M ve büyük B), Mega veya Gigahertz ise GHz veya MHz olarak (ilk ikisi büyük, z küçük) yazılır.
Buradan sonra, yazım hatalarından çok yazıyı zenginleştirme ve rahat okunur hale getirme üzerine birkaç tavsiye verelim:
Tekrarlara Dikkat: "Facebook'a bu uygulamayı eklenince, Facebook kullanıcıları eklenen uygulama hakkında Facebook sayfalarında..." burada can sıkan ve okurken karın ağrıtan nokta, Facebook kelimesinin (ve diğerlerinin) çok fazla tekrarlanmış olmasıdır.
İçinde bulunduğumuz sektör nedeniyle yazılım, donanım, internet, oyun, site, web gibi kelimeleri veya Microsoft, Facebook, Google gibi özel isimleri sık kullanmak zorunda kalıyoruz. Hatta öyle ki, oyun dergisinde çalışırken, bize gelen deneme yazılarında ilk olarak yaptığımız, yazıda yer alan 'oyun' kelimelerini saymaktı.
Hayal gücünüzü çalıştırın, yapım, yapıt, eser, ürün, cihaz... seçenekler sınırsız. Aynı kelimeyi mümkün olduğu kadar aynı paragraf içinde kullanmayın. Ayrıca diğer mimli kelimeler de "bu, bir, bazı...". Bu kelimeleri de mümkün mertebe azaltmaya çalışın.
Şimdiki Zaman Kullanın: Değerli arkadaşlar, hepinizin kendine göre bir tarzı olduğu doğru, ama unutmayınız ki Siyahserit'in de kendine göre bi tarzı var. Bir şekilde orta yolu bulmamız lazım. Bunun için, "Microsoft falanca hamleyi yapmakta, bilmemkim onu satın almakta..." gibi zaman kipleri yerine "alıyor, yapıyor, ediyor" gibi aktif kiplere alıştırın kendinizi.
Başladığınız Zamirle Bitirin: Yazı için kendinize bir zamir seçin, yazıda verdiğiniz örneklerde 'siz' veya 'biz'e anlatım yapabilirsiniz. Yani "Şöyle yapın böyle edin" derken birden "Yapıyoruz ediyoruz" a çevirmezseniz çok daha şahane olur.
Ayrıca profesyonel bir çalışma olması bakımından, yazılarınızda mümkün olduğu kadar çoğul ağızla anlatın. Unutmayın, siz Siyahserit'i temsil ediyorsunuz. "Gördüğüm kadarıyla" yerine "gördüğümüz kadarıyla" deyin mesela, "oradaydım" yerine "oradaydık".
Şimdilik tespit ettiklerim bunlar, uzun bir yazı oldu ama biz bu kadar uğraşırsak eminim sizler de karşılığında aynı özveriyi göstermekten çekinmezsiniz. Her şey yazısına daha hakim yeni editörler için. Yazdıklarımızı dikkate aldığınız ve özen gösterdiğiniz için şimdiden teşekkürler.
Hepinize kolay gelsin arkadaşlar.
(Not: Bu bir bilgilendirme konusu olduğundan, yazımla ilgili sorular ve yorumlar dışında gereksiz görülen ve konu akışını bozan mesajlar kullanıcılara haber vermeksizin silinebilir).
Öncelikle hepinize, bu bölüme ve genel olarak Siyahserit'e yaptığınız eşsiz katkılar için teşekkür ediyorum. Gerçekten bu projenin startını verirken, bu kadar başarılı yazılar beklediğimi söylesem yalan olur. Anlatım ve bilgi yönündeki üstün kapasitenizi asla sorgulamıyorum. Bu konuda takip ettiğim kadarıyla hepiniz kendi üslubunuzu oturtup, birikiminizi düzgün kullanmaya başlamışsınız.
Lakin sonuçta hiçbirimiz makine değiliz. Bu nedenle hepimizin belirli noktalarda hata payı mevcut. Özellikle yazımla ilgili olan bu hataların sebepleri dikkatsizlik, alışkanlık veya doğrusunu bilmemek olabilir. Bazı arkadaşlarımız, yazılarını yayınlayınca "Eksiğimiz gediğimiz var mı?" tarzında sorular soruyor. Onlara tek tek şu doğru bu yanlış şeklinde izah etmek yerine, Türkçe'mizi en düzgün şekilde kullanmaya yönelik bu başlığı açmayı uygun gördüm. Sık yapıldığını gördüğüm hataları, bilgi dağarcığım dahilinde bu başlık altında zaman zaman düzeltmeye yönelik açıklamalarda bulunacağım.
İlk olarak bazı genel yazım yanlışlarından başlayalım:
De Eki Kullanımı: En çok hata yapılan, buna rağmen aslında uygulaması en kolay olan yazım kuralıdır. "Dahi anlamındaki -de eki ayrı yazılır." Bu kuralı uygulamanın en kolay yolu; -de (veya -da) ekini içinde bulunduğu cümleden deneme amaçlı çıkarmaktır. Eğer cümle anlamını kaybetmiyorsa (mutlaka anlamsız bir hale gelecek diye şart yok, anlamı değişse bile) -de eki ayrı yazılır. Örneğin:
"Senin zamanın da amma değerliymiş."
Buradaki -da ekini kaldırdığımızda;
"Senin zamanın amma değerliymiş."
Eğer kastetmek istediğimiz buysa, -da ekini bir sitem, bir vurgu olarak kullandıysak ayrı yazılır.
Ancak söylemek istediğimiz, herhangi bir şeyin karşımızdakinin bulunduğu dönemde (eskiden mesela) değerli olduğu ise;
"Senin zamanında amma değerliymiş." yazılır. Burada kasten iki anlamı da içeren bir örnek vermek istedim.
Bağlaç Olan ki Ayrı Yazılır: Türkçe'de iki türlü -ki mevcut; biri bağlaç diğeri ise ek. Bunları ayırt etmede kolay yöntemlerden biri, genelde bağlaç olan 'ki' eki fiillerden sonra gelir "yaptın mı ki", "gidelim ki" gibi (bu sonuca ben ulaştım, farklı örnekler olabilir o yüzden genel dedim). Şiir falan yazılmadığı sürece de uyar bu genelde; "Hüzün ki aynası yüzünün" gibi.
Seninki, onunki, bugünkü, dünkü, yerdeki, evdeki gibi durumlarda birleşik yazılır.
Diğer Bilgiler: Bu kısımda bazı genelde yanlış bilinen kelimelerin doğrularını yazayım:
bir çok - birçok
bir kaç - birkaç
herşey - her şey
Ayrıca, İngilizce'ye zıt olarak dilimizde rakamlar arasında virgül kesiri, nokta ise basamakları ayırmaya yarar. Örnekle ifade edelim:
3,145 - Üç virgül yüz kırk beş
3.145 - Üç bin yüz kırk beş
Yabancı sitelerde mesela 54.3MB olarak gördüğünüz bir veri, bizde 54,3 MB olarak (aradaki boşluğa dikkat) geçiyor. Ayrıca Megabyte kısaltılırken MB (büyük M ve büyük B), Mega veya Gigahertz ise GHz veya MHz olarak (ilk ikisi büyük, z küçük) yazılır.
Buradan sonra, yazım hatalarından çok yazıyı zenginleştirme ve rahat okunur hale getirme üzerine birkaç tavsiye verelim:
Tekrarlara Dikkat: "Facebook'a bu uygulamayı eklenince, Facebook kullanıcıları eklenen uygulama hakkında Facebook sayfalarında..." burada can sıkan ve okurken karın ağrıtan nokta, Facebook kelimesinin (ve diğerlerinin) çok fazla tekrarlanmış olmasıdır.
İçinde bulunduğumuz sektör nedeniyle yazılım, donanım, internet, oyun, site, web gibi kelimeleri veya Microsoft, Facebook, Google gibi özel isimleri sık kullanmak zorunda kalıyoruz. Hatta öyle ki, oyun dergisinde çalışırken, bize gelen deneme yazılarında ilk olarak yaptığımız, yazıda yer alan 'oyun' kelimelerini saymaktı.
Hayal gücünüzü çalıştırın, yapım, yapıt, eser, ürün, cihaz... seçenekler sınırsız. Aynı kelimeyi mümkün olduğu kadar aynı paragraf içinde kullanmayın. Ayrıca diğer mimli kelimeler de "bu, bir, bazı...". Bu kelimeleri de mümkün mertebe azaltmaya çalışın.
Şimdiki Zaman Kullanın: Değerli arkadaşlar, hepinizin kendine göre bir tarzı olduğu doğru, ama unutmayınız ki Siyahserit'in de kendine göre bi tarzı var. Bir şekilde orta yolu bulmamız lazım. Bunun için, "Microsoft falanca hamleyi yapmakta, bilmemkim onu satın almakta..." gibi zaman kipleri yerine "alıyor, yapıyor, ediyor" gibi aktif kiplere alıştırın kendinizi.
Başladığınız Zamirle Bitirin: Yazı için kendinize bir zamir seçin, yazıda verdiğiniz örneklerde 'siz' veya 'biz'e anlatım yapabilirsiniz. Yani "Şöyle yapın böyle edin" derken birden "Yapıyoruz ediyoruz" a çevirmezseniz çok daha şahane olur.
Ayrıca profesyonel bir çalışma olması bakımından, yazılarınızda mümkün olduğu kadar çoğul ağızla anlatın. Unutmayın, siz Siyahserit'i temsil ediyorsunuz. "Gördüğüm kadarıyla" yerine "gördüğümüz kadarıyla" deyin mesela, "oradaydım" yerine "oradaydık".
Şimdilik tespit ettiklerim bunlar, uzun bir yazı oldu ama biz bu kadar uğraşırsak eminim sizler de karşılığında aynı özveriyi göstermekten çekinmezsiniz. Her şey yazısına daha hakim yeni editörler için. Yazdıklarımızı dikkate aldığınız ve özen gösterdiğiniz için şimdiden teşekkürler.
Hepinize kolay gelsin arkadaşlar.
(Not: Bu bir bilgilendirme konusu olduğundan, yazımla ilgili sorular ve yorumlar dışında gereksiz görülen ve konu akışını bozan mesajlar kullanıcılara haber vermeksizin silinebilir).
